Maaien gazons, grasvelden, hooilanden en bermen
We maaien gazons, grasvelden, bloemrijke hooilanden en bermen. Sinds 2015 maaien we minder. Zo komen meer bloemen tot bloei. En zo komen ook meer bijen, vlinders, andere insecten en vogels. Hoe meer planten- en dierensoorten, hoe meer natuur in de stad.
Op deze pagina:
Hoe en waarom maaien we?
Video: waarom maaien we minder in Utrecht?
Reporter Matthijs Wind is in het Willem de Zwijgerplantsoen in Utrecht en vraagt aan stadsecoloog Gitty Korsuize waarom we minder maaien in Utrecht.Gazons en grasvelden
Gazons en grasvelden zijn er in de eerste plaats voor mensen, om te voetballen, spelen of picknicken. Gazons samen met de trapvelden maaien we heel kort (tot en met 5 centimeter lang gras). Gazons zijn vooral te vinden in de grotere stadsparken zoals het Wilhelminapark en op Lepelenburg. Grasvelden maaien we minder vaak dan gazons en hebben tot en met 14 centimeter lang gras. Omdat we grasvelden minder vaak maaien, groeien er na een tijdje vaak ook vanzelf madeliefjes en klavers tussen het gras. De nectar uit deze bloemen is voedsel voor wilde bijen en vlinders. Het maaisel van het gras laten we liggen. Dat neemt de bodem op. Dit zorgt voor een dichtere grasmat. In 2015 hebben we van een deel van de gazons grasveld gemaakt. Nu zien we daar meer bloemen en dus meer nectar voor insecten. Soms helpen we de natuur een handje. Dan zaaien we een laagblijvend kruidenmengsel (‘nectar onder het maaimes’) mee bij het inzaaien van nieuwe grasvelden.
Inwoners vragen regelmatig waarom we bloemen op grasvelden afmaaien. Dit is nodig om op deze grasvelden te kunnen spelen, zitten en liggen. Anders wordt het gras te hoog en groeien er uiteindelijk struiken. Overigens zijn madeliefjes en klavers, die vlak boven de grond bloeien, prima bestand tegen het grasmaaien en staan ze binnen een week weer in bloei.
De maaikaart
Op de maaikaart (versie februari 2024) ziet u de soorten grasbeheer bij u in de buurt.
Door op een grasveld te klikken, ziet u bijvoorbeeld:
- een gazon (kort gemaaid gras, tot en met 5 centimeter)
- een trapveldje (kort gemaaid gras, tot en met 5 centimeter)
- een grasveld (langer, tot en met 14 centimeter)
- een bloemrijk hooiland
- proef Kleurkeur (nieuwe vorm ecologisch maaibeheer)
Op de legenda staat ook de categorie 'overig gras'. Deze categorie komt weinig voor. Het gaat vooral om kleine stukjes grasveld, bijvoorbeeld bij oversteekplaatsen die we 6 keer per jaar maaien.
Op de kaart staan ook hondenvoorzieningen. Dat zijn grasvelden waar honden los van de lijn mogen (hondenspeelweide) of waar ze hun behoefte kunnen doen (hondentoiletten). Het gras van de hondenvoorzieningen beheren we als gazon of grasveld. Ook de wadi’s beheren we als gazon of grasveld. Rietoevers die zijn onderdeel van het waterbeheer en staan niet op deze kaart. Dat geldt ook voor de rotondes die sponsors beheren (sponsor-rotondes).
Proef met anders maaien rond bloembollen
Op veel plekken staan er bloembollen in grasvelden, zoals krokussen of narcissen. Nu maaien we vaak strak om de bloemen heen. Het gras blijft zo kort. De laatste jaren planten we ook steeds meer bloembollen die zich makkelijk uitzaaien. Dit zijn bijvoorbeeld sneeuwklokjes, krokussen, sneeuwroem en wilde narcissoorten. Deze bloemen geven we graag de kans om zich uit te zaaien. Daarom maaien we verschillende plekken met deze bloembollen niet tot half juni. Zo maaien we jonge kiemplantjes niet direct af. We maaien het grasveld pas weer als de bloembollen zijn uitgebloeid.
Video: waarom maaien we bloemen af op een grasveld?
Reporter Matthijs Wind is in het Amaliapark in Utrecht en vraagt aan stadsecoloog Gitty Korsuize waarom we bloemen wegmaaien op een grasveld.Bloemrijke hooilanden
Hooilanden zijn er voor natuur in de stad en voor minder intensieve vormen van recreatie. Insecten, vogels, amfibieën, reptielen en kleine zoogdieren vinden er voedsel en een schuilplek. Hooilanden maaien we 2 of 1 keer per jaar.
- Hooilanden die we 2 keer per jaar maaien, maaien we in juni en in de periode augustus tot oktober.
- Hooilanden die we 1 keer per jaar maaien, maaien we in de periode eind augustus tot oktober.
We laten het maaisel een aantal dagen liggen. Zo kunnen zaden vallen en kunnen dieren een nieuwe schuilplek zoeken. We voeren het maaisel daarna af. De bodem wordt dan armer en grassen groeien minder hard. Zo is het mogelijk voor bloemrijke kruiden om boven het gras te groeien, of voor zaden om een open plekje op de bodem te vinden om te kiemen. Het maaisel dat we afvoeren krijgt een tweede leven: dit verwerken we bijvoorbeeld tot biogas of als compost.
Video: hoe krijg je een bloemrijk hooiland?
Reporter Matthijs Wind is in het Máximapark in Utrecht en vraagt aan stadsecoloog Gitty Korsuize hoe je een bloemrijk hooiland krijgt.Bermen
Groenstroken langs wegen (bermen) maaien we meestal als bloemrijk hooiland. Dat doen we 1 of 2 keer per jaar. Bij kruispunten maaien we vaker om zo het verkeer goed te kunnen zien. Bij bermen langs drukke wegen voeren we het maaisel meteen af met een maai-zuigcombinatie. Zo zorgen we ervoor dat de overlast zo kort mogelijk duurt. Soms maaien we een keer extra, bijvoorbeeld om de verkeerssituatie overzichtelijk en veilig te houden. Dit is meestal een strook van een meter breed, zodat de berm voor een deel begroeid blijft. De planten bieden beschutting en leveren voedsel voor insecten en andere dieren.
Van grasveld naar bloemrijk hooiland
Bestaande bermen, grasvelden en hooilanden zaaien we meestal niet in. Wanneer we een grasveld voortaan maar 1 of 2 keer per jaar maaien en het maaisel afvoeren ontstaat er langzaam bloemrijk hooiland. Bloemen komen daar op een natuurlijke manier. Voor een bloemrijke berm is het belangrijk dat we ieder jaar op dezelfde manier de berm beheren. Zo kan de natuur zich aan de situatie aanpassen en krijgen we de bloemrijkste bermen.
Soms zaaien we het grasveld in met een bloemrijk kruidenmengsel. We gebruiken daarvoor een mengsel van planten die van nature in onze regio thuishoren. De natuur maakt daarna een keuze van kruiden die goed groeien op deze plek.
Inzaaien en geduld
Nieuwe hooilanden en bermen zaaien we bij aanleg soms in met een bloemrijk kruidenmengsel. We gebruiken daarvoor een mengsel van planten die van nature in onze regio thuishoren. De natuur maakt daarna een keuze van kruiden die goed groeien op deze plek. Bestaande bermen en hooilanden zaaien we niet in. Bloemen komen daar op een natuurlijke manier. Voor een bloemrijke berm is het belangrijk om ieder jaar het hetzelfde beheren. Zo kan de natuur zich aan de situatie aanpassen en krijgen we de bloemrijkste bermen.
Maaien en droogte
In droge perioden maaien we minder, omdat gras dan minder groeit. De laatste jaren waren er langdurige perioden van droogte. Dit zien we terug in de toename van bloemrijke kruiden, ten koste van gras.
Ruigte
Sinds 2020 slaan we op meer plekken in de stad een jaartje over met maaien. Hierdoor blijft er in de winter een stukje hoog gras met kruiden staan. Dit noemen we een ruigte. Zo krijgen 2-jarige planten de kans om te bloeien en zaden te maken. Insecten vinden in deze ruigtes een plek om te overwinteren en vogels vinden er voedsel in de vorm van zaden en insecten. Ruigtes zijn vooral te vinden in parken, op de overgang tussen bosrand en grasvelden.
Video: wat zijn ruigtes en waarom maaien we die niet?
Reporter Matthijs Wind is in Park Vechtoever en vraagt aan stadsecoloog Gitty Korsuize waarom we ruigtes niet maaien.Anders maaien in uw buurt
Tot eind 2022 konden bewoners een aanvraag doen voor anders maaien in hun buurt. Dat tweejarige project is nu afgerond. In totaal is er bijna 10 hectare grasveld omgevormd naar hooiland. De gemeente gaat in de tweede helft van 2023 hier verder mee. Hebt u een vraag of maaiwens, gebruik dan het reactieformulier onderaan deze pagina.
Welke grasvelden kunnen we veranderen in bloemrijk hooiland?
- Grasvelden die niet in gebruik zijn als bijvoorbeeld speelveldje of hondenvoorziening.
- Grasvelden die tenminste 100 vierkante meter groot en minimaal 3 meter breed zijn.
- Grasvelden die goed bereikbaar zijn voor de grotere hooilandmaaimachines.
Meer natuur in uw eigen tuin
Ook in uw tuin kunt u uw gras minder maaien en veranderen in een bloemrijk grasveldje.