Referendum

Bent u het niet eens met een besluit van de gemeenteraad? Dan kunt u hierover een referendum beginnen. Een referendum is een stemming onder de inwoners van Utrecht over een besluit van de gemeenteraad.

Wilt u dat er een referendum komt? Dan ligt het initiatief bij u. Uw onderwerp moet aan de voorwaarden voldoen en niet onder de uitzonderingen vallen.

Voorwaarden

Een referendum moet voldoen aan de volgende voorwaarden.

• Het onderwerp moet een besluit van de raad zijn. De besluiten van de raad staan in de agenda van de gemeenteraad. Klik op een datum van een raadsvergadering om de besluiten per agendapunt te zien. U kunt ook het zoekvenster gebruiken. In het document ‘voorblad’ dat bij de agendastukken zit, kunt u zien of een besluit referendabel is.
• Initiatiefnemers zijn inwoners van Utrecht die mogen stemmen voor de Utrechtse gemeenteraad.
• Voor een referendum moeten initiatiefnemers steunverklaringen (verzoeken) verzamelen. Niet iedereen mag een steunverklaring geven. Alleen steunverklaringen van inwoners die mogen stemmen bij de verkiezingen voor de Utrechtse gemeenteraad, zijn geldig.

Uitzonderingen

U kunt niet over elk raadsbesluit een referendum aanvragen. Een referendum over de salarissen en regels voor ambtenaren, de begroting of de prijzen en belastingen van de gemeente is bijvoorbeeld niet mogelijk. Voor alle uitzonderingen kunt u in de referendumverordening kijken.

Steunverklaringen

Het aanvragen van een referendum gebeurt in 2 fases. Bij elke fase moeten inwoners steunverklaringen inleveren. Met die steunverklaringen laat u zien dat genoeg Utrechters het onderwerp van het referendum belangrijk vinden.

• U kunt de steunverklaringen op papier verzamelen. U maakt dan een lijst waarop de naam staat van het besluit van de gemeenteraad waarover het referendum gaat. Mensen die hun handtekening zetten, moeten ook hun voornaam, achternaam, adres, woonplaats en geboortedatum invullen. U kunt hiervoor de handtekeningenlijst (pdf, 34 kb) gebruiken.
• U kunt de steunverklaringen ook digitaal verzamelen, via bijvoorbeeld petities.nl. Ook dan moeten mensen hun voornaam, achternaam, adres, woonplaats en geboortedatum invullen.
• U kunt de steunverklaringen opsturen naar het postadres, langsbrengen op het stadskantoor of digitaal indienen via het e-mailadres referendum@utrecht.nl.

Let op dat getrouwde mensen hun familienaam opgeven en dat ze alle gegevens helemaal invullen.

Fase 1: inleidend verzoek (1.000 steunverklaringen)

Wilt u een referendum starten? Dan moet u binnen 3 weken na publicatie van het besluit van de gemeenteraad een verzoek om referendum doen. U vindt de publicatiedatum bij de agenda van de gemeenteraad en dan achter het document ‘getekend raadsbesluit’. Hiervoor hebt u minimaal 1.000 (geldige) steunverklaringen nodig. Voor het aanleveren bij de gemeente, zie de contactgegevens onderaan.

Wij controleren de steunverklaringen om te zien of ze van Utrechters zijn die mogen stemmen en of er geen dubbele steunverklaringen tussen zitten.

Daarna kijkt de burgemeester (als voorzitter van het centrale stembureau) of het onderwerp aan de voorwaarden voldoet. Keurt de burgemeester het inleidende verzoek om een referendum goed? Dan kunt u door naar fase 2.

Fase 2: definitief verzoek (10.000 steunverklaringen)

Nadat de burgemeester bekendmaakt dat hij het inleidende verzoek heeft goedgekeurd, gaat een periode van 6 weken in. In die 6 weken kan iedereen die mag stemmen een verklaring naar de burgemeester opsturen om het inleidende verzoek te ondersteunen. Dat is het definitieve verzoek. Daarvoor zijn 10.000 steunverklaringen nodig.

Ook in deze fase controleren wij de steunverklaringen. Zijn er genoeg steunverklaringen? Dan besluit de burgemeester binnen 2 weken of hij het definitieve verzoek om een referendum goedkeurt.

De referendumcommissie bepaalt de datum voor het referendum. Het referendum moet binnen 6 maanden gebeuren. U krijgt dan de kans om uw standpunt uit te leggen. Ook tegenstanders van het referendum kunnen dit doen.

Organisatie

De organisatie van het referendum gebeurt door de gemeente. Degene die het initiatief heeft genomen, staat hier buiten.

De referendumcommissie bewaakt het proces rond het referendum.

Uitslag

De uitslag van het referendum gaat als belangrijk advies naar de gemeenteraad.  De uitslag is niet bindend, dus de gemeenteraad is niet verplicht de uitslag te volgen. Van tevoren kunnen raadsleden die dat willen, al zeggen hoe zij met de uitslag van het referendum om zullen gaan.

Een referendum kan ertoe leiden dat het raadsbesluit waarover het referendum ging, niet doorgaat. Maar het kan dus ook zijn dat het besluit gewoon wordt uitgevoerd.

Referendumverordening

De regels en mogelijkheden voor het Utrechtse referendum staan in de referendumverordening uit 2017. Wilt u een referendum organiseren? Lees dan vooral ook de verordening door. Hebt u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de gemeente (zie contactgegevens hieronder).

Andere manieren om invloed te hebben

Een referendum is niet de enige mogelijkheid om invloed te hebben op besluiten van de gemeente. Er zijn nog andere mogelijkheden. Dat gaat zowel om besluiten van de gemeenteraad als om dingen in uw wijk. Ga voor een overzicht naar de pagina Initiatief en invloed.

Referendumcommissie

Wat doet de commissie?

• Bewaakt het proces van het referendum.
• Geeft het college van B en W en de gemeenteraad advies over het referendum en de regels voor het referendum. Dat kan zij gevraagd én ongevraagd doen.
• Behandelt klachten van inwoners. Dat kan gaan over de informatie die de gemeente aan inwoners geeft over het referendum. Maar ook over de manier waarop andere mensen campagne voeren voor een referendum.

Leden referendumcommissie

Deze commissie is onafhankelijk. De commissie is 5 november 2020 benoemd door de gemeenteraad voor een periode van 4 jaar.

• de heer B.J. Schouten
• de heer H.R.B.M.Kummeling 
• mevrouw C.D.A. Bos