nieuwsbericht gemeente Utrecht

05-04-2023

De gemeenten Almere, Amsterdam en Utrecht hebben gezamenlijk laten onderzoeken hoe ze inwoners die tegen knellende (overheids-)regels aanlopen beter kunnen helpen. Aanleiding voor het onderzoek is het toeslagenschandaal, waarbij talloze ouders en hun kinderen jarenlang groot onrecht is aangedaan door het hardvochtige optreden.

Strikte uitvoering van wet- en regelgeving zorgde ervoor dat mensen financieel en mentaal in knellende situaties terecht zijn gekomen. Gemeenten droegen hiervoor geen verantwoordelijkheid, maar gedupeerde ouders vroegen hun gemeente wel om hulp in deze periode. Het is de eerste keer dat gemeenten samen een extern onderzoek hebben laten doen naar aanleiding van het toeslagenschandaal. De drie steden gaan de aanbevelingen van dit onderzoek opvolgen.

Wethouder Linda Voortman: “We zijn blij met de aanbevelingen uit het onderzoek. Hoewel we willen werken vanuit vertrouwen, zien we dat medewerkers die ruimte nog niet altijd voelen. Het onderzoek biedt ons handvatten om onze taak te verbeteren als overheid die inwoners goed en snel helpt: transparant, toegankelijk en navolgbaar. In Utrecht moet iedereen mee kunnen doen en bestaanszekerheid hebben. Voor inwoners die dat nodig hebben is het belangrijk dat we een vangnet én perspectief kunnen bieden.”

Onderzoek

De omvang en ernst van het toeslagenschandaal hebben de colleges en ambtenaren van Amsterdam, Utrecht en Almere geschokt. Daarom hebben de drie gemeenten de Hogeschool Amsterdam, Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht opdracht geven te onderzoeken hoe er in gemeentelijke uitvoering invulling wordt gegeven aan signalering en agendering van knellende mechanismen, en welke verbeteringen daarin mogelijk zijn. De drie steden gaan de lessen uit het toeslagenschandaal gebruiken om de dienstverlening aan inwoners te verbeteren.

Aanbevelingen

De bevindingen bij de drie steden leiden tot een aantal aanbevelingen, waaronder het vergroten van kennis van juridische maatwerkmogelijkheden en het vergroten van kennis van ‘de geest van wet- en regelgeving’. Uitvoerders kunnen daardoor meer ruimte nemen om af te wijken van voorgeschreven regels en procedures. Ook stellen de onderzoekers voor vaker casuïstiekbesprekingen te organiseren, zodat knellende situaties worden herkend. Zo kunnen gemeenten beter hun rol pakken en met behulp van hun eigen uitvoeringsafdelingen zorgen voor meer maatwerk, signaleren van patronen en sneller aanpakken van knellend beleid.

Utrecht

De gemeente hecht grote waarde aan de aanbevelingen en wil er voortvarend mee aan de slag. De landelijke toeslagenaffaire heeft nogmaals benadrukt hoe belangrijk een toegankelijke, responsieve overheid is, waar je terecht kunt en gehoord wordt. Het moet voor inwoners duidelijk zijn hoe bezwaar tegen een besluit werkt en welke hulp hierbij mogelijk is. Hoewel dit onderzoek specifiek gericht is op het sociale domein, hebben de constateringen en aanbevelingen vaak een breder bereik. Zo sluit een aantal aanbevelingen naadloos aan bij de visie op dienstverlening en het daaruit voortvloeiende actieprogramma. In diverse programma’s en opgaven werkt de gemeente al aan het signaleren en agenderen van knellende situaties en geven we al vorm aan (een deel van) de aanbevelingen. Voor de zomer komt de gemeente met een uitgebreide reactie op de aanbevelingen.

Lees hier het hele onderzoek Knellende mechanismen - Het signaleren, agenderen en opvolgen van knellende mechanismen in de gemeenten Amsterdam, Almere en Utrecht.