Toespraak burgemeester Sharon Dijksma
Griftpark, 30 juni 2025
Beste mensen. Goedemiddag.
Vandaag, op de dag voor Keti Koti, staan wij stil bij het trans-Atlantisch slavernijverleden. Een geschiedenis van onderdrukking en verzet. Ook hier, in Utrecht.
Wat mooi dat jullie weer met zo velen naar het Griftpark zijn gekomen. Net als vorig jaar. Net als twee jaar geleden, toen wij hier deze sculptuur van Patrica Kaersenhout onthulden. Nog steeds een herinnering en een eerbetoon aan de voorouders als krachtige mensen, die – in tegenstelling tot wat tot voor kort aangenomen werd – veelvuldig verzet gepleegd hebben.
Wat mij die dag zo raakte, was de verscheidenheid aan mensen. Hier voor mij, op stoeltjes. En daar, op de heuvel, in het gras. Ik herinner me één foto van die dag, waarop je mensen ziet praten, kijken, lachen, wachten op de langverwachte onthulling. En voor hen, staat een bord. Met daarop de volgende tekst: verboden toegang voor onbevoegden.
Je zou het negeren van dit verbodsbord kunnen zien als een daad van verzet. Maar als je goed kijkt, zie je daaronder staan: ‘van 22:00 tot 08:00 uur’. Dat hebben we bewust gedaan, want dit moet naast een mooie en stille ook een veilige plek zijn.
Tijdens het plaatsen van het monument was de heuvel trouwens permanent verboden terrein. Nu niet meer en dat is goed, want naast een prachtig monument kregen we er ook een nieuwe ontmoetingsplaats bij.
Dit werd een plek om elkaar te vinden, elkaar te steunen, elkaar te troosten. Een plek waar we kunnen Bondru – een mooi Sranantongo woord dat verbinden betekent.
Een heuvel kan trouwens meer zijn dan alleen een plaats om te ontmoeten en te verbinden. Een hooggelegen plek met uitzicht. Een letterlijk panorama, op dit park. Maar het kan ook een figuurlijk vergezicht bieden. Een plek waar je, bijvoorbeeld, een volgende carrièrestap plant. Inspiratie opdoet voor een sollicitatiebrief. Droomt van een fijn huis.
Een heuvel is, kortom, een plek om vrij en onbelemmerd naar jouw stip op de horizon te kijken. Een plek om de toekomst vorm te geven.
En dat zette mij aan het denken...
Want op de dag waarop we herdenken, herinneren en stilstaan bij het verleden kunnen we de toekomst niet negeren. Keti Koti is immers meer dan stilstaan bij de afschaffing van de slavernij. Het is ook het moment waarop wij onszelf opnieuw de vraag moeten stellen hoe we uiting geven aan onze gedeelde geschiedenis.
Hoe wij, Utrechters, samen kijken naar, en invulling geven aan onze gezamenlijke toekomst. Hoe wij het proces na de excuses gestalte geven.
Dat proces begint met de vaststelling dat – na de excuses, na de erkenning dat het trans-Atlantisch slavernijverleden een misdaad is tegen de menselijkheid, na alle nieuwe, mooie en hoopvolle initiatieven – er nog een berg werk ligt.
De effecten van dit slavernijverleden worden door veel mensen in Utrecht – nazaten van hun tot slaaf gemaakte voorouders –gevoeld. Ook nu nog, na de excuses op 23 februari 2023, ervaren Utrechtse inwoners van kleur – mensen met Afrikaanse roots in het bijzonder – obstakels. Obstakels op de woningmarkt, obstakels op de arbeidsmarkt en obstakels in het onderwijs.
Op die momenten ervaren zij letterlijk de dichte deur. Staan zij voor het bord verboden toegang. Het verbodsbord zoals daarginds, maar dan zonder onderschrift. De plek met een mooi, vrij en onbelemmerd uitzicht blijft helaas voor te veel mensen al generaties lang ontoegankelijk.
Ik vind dat wij allemaal de verantwoordelijkheid hebben om de doorwerking van een traumavol tijdperk te doorbreken.
En wij geen onderscheid maken bij het toewijzen van woningen.
Dat tijdens sollicitatieprocedures – no matter what – de meest geschikte kandidaat de baan krijgt.
En dat je op straat, op school, op de sportclub – overal veilig, zonder angst of schaamte, kan uitdragen wie je bent.
In het slavernijsysteem zijn de rechten van mensen met Afrikaanse geschonden. Ook Utrecht speelde hierin een rol. Juist in Utrecht zijn wij intrinsiek gemotiveerd betrokken bij het opheffen van de effecten van bladzijde uit onze geschiedenis waar we niet trots op zijn.
Die inspanningen worden gezien en gewaardeerd. Ik ben trots op het feit dat Utrecht dit jaar is verkozen tot de meest inclusieve stad van Europa. En tegelijkertijd wil ik ook realistisch zijn: we zijn geen perfecte stad.
Gemakkelijke oplossingen zijn er niet. Belangrijk is dat we met z’n allen in beweging blijven, want alleen dan zetten we ook echte stappen vooruit. Bijvoorbeeld door ongelijk te blijven investeren voor gelijke kansen.
Ik wil bewegen naar een stad waar we in staat zijn de pijn van onze voorouders uit ons gedeelde verleden om te zetten in lef en liefde om samen goed voor elkaar te blijven zorgen. Want dat is Utrecht en dat maakt ons Utrechters.
Beste mensen,
Ik hoop dat u met mij wilt meebewegen. Te beseffen en te erkennen dat we een gedeeld verleden hebben. Dat we bereid zijn samen verantwoordelijkheid te dragen voor een gedeelde toekomst.
Onze toekomst.
Sinds de onthulling van het monument van Patricia Kaersenhout hebben we hier een inspirerende plek om elkaar te vinden, elkaar te steunen, elkaar te troosten. Een plek waar iedereen welkom is, een plek waar we ons – nu en in de toekomst – blijvend met elkaar kunnen verbinden. Bondru.
En als Bondru mensen hier bij elkaar kan brengen, kan het overal.
Dank u wel.