Gemeente en corporaties slaan handen ineen voor versnelling sociale woningbouw Utrecht

Samen bouwen aan meer sociale woningen

Utrecht is een immens populaire stad en de vraag naar woningen blijft groeien. Volgens wethouder De Vries (Wonen) is het noodzakelijk dat er meer sociale huurwoningen komen, zodat ook de lagere inkomensgroepen of mensen in een kwetsbare positie in Utrecht kunnen blijven of komen wonen. “Wonen is een fundamenteel recht; het is onze taak om daarvoor te zorgen. Het is belangrijk dat corporaties in positie worden gebracht om meer betaalbare woonruimte te realiseren. In Utrecht zeggen we: ‘sociale huur = corporatie’. Dit alles bij elkaar heeft geleid tot het Volkshuisvestelijk Akkoord.”

Netto groei

De gemeente Utrecht en de Utrechtse woningcorporaties kwamen eerder tot samenwerkingsafspraken. Het doel dat daarin – in aansluiting op de regionale woondeal – is vastgelegd, is dat er tot 2030 zo’n 11.000 sociale huurwoningen moeten worden gerealiseerd. Zowel de gemeente als de corporaties beseffen zich dat, als er geen andere financiële tegemoetkomingen zijn, de corporaties huurwoningen zullen moeten verkopen om te zorgen voor voldoende inkomsten om die nieuwe woningen te kunnen bouwen. Dat blijkt ook uit het rapport dat Ortec Finance eerder heeft uitgebracht. Daarom is in de beleidsnota ‘Van woningmarkt naar volkshuisvesting’ opgenomen dat er afspraken worden gemaakt over de netto groei van de sociale voorraad. De gemeenteraad heeft de nota op 12 juni 2025 vastgesteld. 

Ieder jaar stellen de gemeente en corporaties een maximaal aantal te verkopen woningen vast. Dat aantal is afhankelijk van de groei van de sociale woonvoorraad in de drie jaar daarvoor, van alle corporaties gezamenlijk. Om ervoor te zorgen dat wijken hun karakter behouden, is het uitgangspunt dat in wijken met weinig sociale huurwoningen – minder dan 35% van alle woningen – het verkopen en liberaliseren van sociale huurwoningen zoveel mogelijk wordt beperkt. Zo werken de gemeente en corporaties samen aan een ongedeelde stad. 

Verhogen bouwtempo

Om de netto groei te kunnen realiseren, moet voluit worden ingezet op de productie van woningen. De gemeente en woningcorporaties hebben in het Volkshuisvestelijk Akkoord vastgelegd wat daarvoor nodig is. Om het bouwtempo te versnellen, wordt voortgebouwd op de Utrechtse Aanpak. Dit betekent dat eerder in het planproces knopen worden doorgehakt over de haalbaarheid van beleidsambities. Ook is afgesproken om sneller knopen door te hakken en sneller te escaleren als een project vertraging oploopt. Binnen het Utrechts Planproces Gebiedsontwikkeling wordt parallel gepland, waardoor stappen in het bouwproces niet ná elkaar maar zoveel mogelijk tegelijkertijd worden gezet. Ook komen er gestandaardiseerde contracten tussen de gemeente en corporaties over bijvoorbeeld de financiën en planologische kaders, zodat daar niet steeds opnieuw over moet worden onderhandeld. 

Een belangrijk onderdeel van het akkoord is de zogenoemde ‘fast track’: een experimentele aanpak om projecten heel gericht te kunnen versnellen. Zo kan een corporatie een architect selecteren voor het maken van een ontwerp nog voordat alle afspraken met de gemeente zijn afgerond, of de gemeente kan projecten intern versneld behandelen. Er wordt al op korte termijn in de praktijk begonnen met de implementatie van de ‘fast track’. Bij het project Valck in Papendorp wordt parallel gepland: de gemeente en de betrokken corporatie – in dit geval Woonin – nemen allebei ontwikkelrisico's door vooruitlopend op definitieve afronding van de ene processtap al te starten met de volgende stap in de uitwerking. Daarnaast is het project in samenstelling gewijzigd, van gemengd eigendom (met de corporatie als onderdeel van een grotere ontwikkeling), naar 100% corporatie. Dit vereenvoudigt het project in voorbereiding en uitvoering. Zowel de corporatie als de gemeente geven prioriteit aan het project, bijvoorbeeld door te zorgen voor voldoende capaciteit en urgentie in de besluitvorming.

Utrechts Volkshuisvestelijk Akkoord

Vandaag tekenden alle betrokken wethouders en de bestuurders van de Utrechtse woningcorporaties het akkoord op een steenworp afstand van de nieuwe gebiedsontwikkeling in Papendorp. Daarmee breekt een nieuw hoofdstuk in de onderlinge samenwerking aan. “We zijn allemaal heel gemotiveerd om hier – voor de huidige en toekomstige inwoners van Utrecht – een succes van te maken. Er móeten meer sociale woningen bij; daarvoor staan we nu écht samen aan de lat. Sommige afspraken uit het akkoord zijn al heel concreet uitgewerkt en kunnen direct in de praktijk worden gebracht. Andere afspraken hebben een wat langere adem nodig”, zegt Robert Straver, directeur-bestuurder van Bo-Ex namens alle Utrechtse corporaties. De Vries: “Dit betekent ook dat het akkoord geen sluitstuk is, maar het begin van een hernieuwde, intensievere samenwerking.”