Digitale veiligheid
Elk jaar worden miljoenen mensen in Nederland slachtoffer van online criminaliteit. Ook 1 op de 5 bedrijven wordt hiervan slachtoffer. Hier leest u wat u als inwoner of ondernemer kunt doen om digitale criminaliteit te herkennen of te voorkomen. U leest ook wat u kunt doen als u toch slachtoffer bent geworden. En u leest tot slot wat de gemeente doet.
Op deze pagina:
Wat kunt u doen als u slachtoffer bent geworden?
Wat is digitale criminaliteit?
Digitale criminaliteit kan verschillende vormen aannemen. We maken verschil tussen gedigitaliseerde criminaliteit en cybercrime.
Gedigitaliseerde criminaliteit
Hier gaat het om misdrijven waarbij ICT als middel wordt ingezet om traditionele vormen van criminaliteit te plegen. Door het gebruik van ICT kunnen deze delicten op grotere schaal en sneller worden gepleegd. Er zijn verschillende vormen van gedigitaliseerde criminaliteit.
Een vorm van oplichting waarbij de oplichter u een betaal- of verzendverzoek stuurt u om een klein bedrag over te maken (vaak € 0,01) of gegevens in te vullen voor het regelen van de verzending. Via de toegestuurde link komt u terecht op een valse website: een zogenoemde phishingsite. Via de daar door u ingevulde inloggevens kan de oplichter inloggen op uw bankaccount en zo geld overmaken naar zijn eigen rekening.
Bij identiteitsfraude maken criminelen misbruik van valse of gestolen identiteitsgegevens. Ze kopen bijvoorbeeld op naam van iemand anders spullen zonder te betalen.
Een vorm van oplichting waarbij oplichters hun identiteit vervalsen en zich voordoen als bijvoorbeeld een medewerker van de bank, een overheidsinstantie of een bekende om zo achter uw persoonsgegevens of pincode te komen of u (veel) geld afhandig te maken.
Dit wordt ook wel online kinderlokken genoemd en is strafbaar. In het geval van grooming legt een volwassene online contact met een kind. Bijvoorbeeld door zich voor te doen als kind of jongere. Het doel kan zijn om het kind te ontmoeten, kinderpornografische foto’s of filmpjes te maken en seksueel misbruik te plegen.
Dreigen met het doorsturen van (pikant getinte) beelden als chantagemiddel.
Wanneer seksueel getinte beelden in de verkeerde handen terechtkomen en ongewild verspreid worden.
Cybercrime
Deze vorm van criminaliteit bestaat uit misdrijven die gepleegd worden met een ICT-middel (zoals computer, smartphone, smartwatch of tablet). De misdrijven zijn gericht op een ander ICT-middel. Het doel van deze strafbare handelingen ligt dus binnen ICT-systemen. Bijvoorbeeld het overnemen van een computer, het netwerk plat leggen of het stelen van gegevens. Ook hier kennen we verschillende vormen van cybercrime.
Wanneer iemand binnendringt in andermans computer. Het is strafbaar als dit gebeurt zonder toestemming van de eigenaar van die gegevens. Het doel van de hacker is de computer overnemen of gegevens stelen of onbruikbaar maken.
Criminelen versturen hierbij enorm veel dataverkeer naar een server, website of app. Omdat er zoveel verzoeken tegelijk verwerkt moeten worden, is de dienst slecht of helemaal niet bereikbaar voor bezoekers.
Schadelijke of kwaadaardige software die je system, netwerk of data op slot zet. Criminelen eisen vaak betaling om weer toegang te krijgen tot systemen.
Wat kunt u doen als u slachtoffer bent geworden?
Het is belangrijk dat u zich realiseert dat u niet de enige bent. Iedereen kan slachtoffer worden van digitale criminaliteit. Criminelen bedenken steeds weer wat nieuws om mails, appjes of aanbiedingen echt te laten lijken. Daarmee proberen ze mensen op te lichten. Bent u of is iemand in uw omgeving slachtoffer geworden van digitale criminaliteit? Het is belangrijk om dan aangifte of melding te doen bij politie.
Als het online fraude betreft, kunt u het ook melden bij de Fraudehelpdesk. Bent u geld kwijtgeraakt of vermoedt u dat u geld hebt overgemaakt als gevolg van oplichting? Neem dan ook zo snel mogelijk contact op met uw bank.
Naast het doen van aangifte, zijn er verschillende instanties die u verder kunnen helpen. Bijvoorbeeld met emotionele ondersteuning en juridische dienstverlening. Of het verder beperken van risico’s nadat u slachtoffer bent geworden van digitale criminaliteit. Zo kunt u onder andere terecht bij:
Wat kunt u doen om digitale criminaliteit te voorkomen?
Met onderstaande tips, maakt u het criminelen iets moeilijker om cybercrime te plegen:
- Zorg voor veilige wachtwoorden.
- Doe meteen updates als deze beschikbaar zijn.
- Gebruik een virusscan.
- Maak regelmatig een back-up.
- En altijd eerst checken dan klikken.
- Check reviews van websites waar u een bestelling wilt plaatsen. Als een aanbod te mooi lijkt om waar te zin, is het dat vaak ook.
- Ga niet zomaar in op verzoeken om snel geld over te maken, zeker niet zonder eerst te controleren of u met je juiste persoon of instantie te maken hebt.
- Check via Have I Been Pwned of Check je hack van de politie of uw gegevens (email en/of wachtwoorden) zijn gelekt of gestolen.
- Ontdekt of hoort u verdachte zaken en maakt u zich zorgen om iemand? U kunt anoniem melding maken van digitale criminaliteit bij het onafhankelijke meldpunt Meld Misdaad Anoniem.
Op de website Veilig Internetten vindt u filmpjes en uitleg over welk risico u loopt en wat u kunt doen.
Stadsmaker Digitale Veiligheid
Wilt u als vrijwilliger uw buren helpen zich te beschermen tegen digitale criminaliteit?
Meld u aan als Stadsmaker Digitale Veiligheid
Als Stadsmaker Digitale Veiligheid:
- Leert u alle vormen van cybercriminaliteit kennen en weet waar u op moet letten om uzelf en uw buurtbewoners te beschermen tegen cybercriminelen. Het maakt niet uit of u ervaring hebt met digitale veiligheid.
- Geeft u uw kennis door aan mensen in uw buurt of wijk. Zo helpt u hen digitale oplichting te herkennen en te voorkomen dat zij er slachtoffer van worden. Hoe u uw kennis doorgeeft en hoeveel tijd u daaraan besteedt, bepaalt u zelf. U kunt bijvoorbeeld langs de deuren. Zelf een training organiseren voor senioren of kinderen (wij helpen u hierbij). Of via de buurtapp of nieuwsbrief tips en risico’s delen.
- Alarmeert u wijkbewoners over (nieuwe vormen van) digitale oplichting in de wijk. De politie en gemeente geven deze informatie aan u door.
- Trappen mensen er dan toch in? Dan stuurt u hen naar de juiste organisatie voor hulp. Hebt u een vraag over stadsmakers digitale veiligheid? Neem dan contact op via e-mailadres digitaleveiligheid@utrecht.nl.
Wat kunt u als ondernemer doen?
Het midden- en kleinbedrijf (mkb) en zelfstandigen (zzp) zijn steeds vaker slachtoffer van digitale criminaliteit. De gevolgen zijn groot. De kosten van een beveiligingsincident voor Nederlandse mkb’ers worden geschat op gemiddeld € 270.000. Van de mkb’ers die gehackt worden, is 60% binnen 6 maanden failliet door verloren productietijd.
- Bezoek de website Cybernetwerk Utrecht, een samenwerkingsverband dat midden- en kleinbedrijf in de stad Utrecht (en regio) bewust wil maken van de risico’s die cybercriminaliteit voor de bedrijfsvoering kunnen vormen. Hier vindt u tips en aanbod, zoals data voor trainingen en voorlichtingen over veilig online ondernemen. Ook leest u verhalen van lokale ondernemers.
- Bezoek de site van het Digital Trust Center, daar vindt u informatie en advies over digitale weerbaarheid voor uw onderneming. U kunt onder andere leren over de 5 basisprincipes van veilig digitaal ondernemen of op basis van een vragenlijst de risicoklasse van uw bedrijf inschatten.
- Doe een aangifte bij de politie of de Fraudehelpdesk wanneer u online bent aangevallen of opgelicht.
Video: Cybernetwerk, veilig ondernemen in een digitale wereld
Wat doet de gemeente?
We zetten ons samen met partners in om bewoners en ondernemers weerbaar te maken in onze digitale samenleving. We richten hierbij op de doelgroepen kinderen, jongeren en hun ouders/verzorgers, senioren en ondernemers. Vooral vanwege de verhoogde kans op slachtofferschap, impact en schade. Dit doen we bijvoorbeeld door het organiseren van weerbaarheidstrainingen en/of voorlichting. Maar ook door onderzoek en ondersteuning in de vorm van bijvoorbeeld lessenaanbod op scholen. Daarnaast richten we ons op plegers van digitale criminaliteit. Ook zetten we in op de weerbaarheid van Utrecht als stad, zoals met een community voor cyberweerbaarheid en door voor te bereiden op cybercrises.
Lees het Uitvoeringsprogramma Vergroten digitale veiligheid (pdf, 3.2 MB)