Kunstwerk gastarbeiders

Utrecht krijgt een kunstwerk dat het verhaal vertelt van de gastarbeiders in de stad.

Gastarbeiders kwamen tussen 1960 en 1970 op verzoek van de overheid naar Nederland. Ook in Utrecht kwamen gastarbeiders om te werken in de Utrechtse industrie. Zij droegen bij aan de opbouw en de economische en culturele groei en bloei van Utrecht na de Tweede Wereldoorlog. Niet iedereen bleef in Utrecht. Maar veel van hen bouwden wel hun bestaan op in de stad.

Over het kunstwerk

Het kunstwerk gastarbeiders draagt bij aan de inclusiviteit en diversiteit in de stad. In het huidige straatbeeld en het culturele leven zien we deze invloeden terug. Onder andere door de komst van de gastarbeiders is de Utrechtse samenleving nu zo divers. Door de aanwezigheid van al deze culturen, maar ook door economische groei en krimp en stedenbouwkundige aanpassingen veranderende de stad.

Het wordt een kunstwerk dat het verhaal vertelt van onze gezamenlijke stadsgeschiedenis.

Idee uit de samenleving

De Turkse Ondernemers Vereniging (TOV) vroeg om een kunstwerk als eerbetoon aan de gastarbeiders. Ze willen dit graag samen doen namens gastarbeiders van alle nationaliteiten. De term ‘gastarbeider’ wordt gebruikt voor de arbeidsmigranten die in de jaren 60 en 70 uit Italië, Spanje, Griekenland, (voormalig) Joegoslavië, Turkije en Marokko kwamen. Veel van hen kwamen tussen 1960 en 1970 met een wervingscontract naar Utrecht. Dat betekent dat Nederland afspraken maakte met andere landen om mensen in ons land te laten werken. Sommigen kwamen ook spontaan.

Overleg met de klankbordroep

Een klankbordgroep bereidt de opdracht voor het maken van een kunstwerk voor. In de groep zitten mensen met achtergronden uit alle landen waar de gastarbeiders vandaan kwamen. Dit zijn kinderen en soms kleinkinderen van de gastarbeiders. Ze komen regelmatig bij elkaar en bepalen samen wat belangrijk is om terug te zien in het kunstwerk. Ze kiezen samen een kunstenaar en denken na over een locatie.

Planning

De klankbordgroep bespreekt nu wat voor hen belangrijk is om terug te zien in het kunstwerk. Ook praten ze met de gemeentelijke projectgroep en met de Adviescommissie voor Beeldende Kunst en Vormgeving (ABKV). De projectgroep en de ABKV denken mee over een passende kunstenaar. Daarna zoeken we samen naar een passende locatie. Wij verwachten dat het kunstwerk in de 2e helft van 2023 klaar is.

Vanaf eind jaren 60 mochten de gezinnen van gastarbeiders naar Nederland komen.  Maar alleen als je al 1 jaar gewerkt had, nog 1 jaar mocht blijven werken en als je een koopwoning had. En vooral dat laatste hadden veel hen niet. De woningmarkt was krap. Dit betekende dat veel gastarbeiders een woning moesten kopen in een stad waar een grote woningnood was. Doordat zij de taal niet spraken kregen zij weinig tot geen toegang tot de sociale huurwoningen. En door hun lage inkomen konden ze alleen maar een huis kopen in oude arbeiderswijken, waar veel woningen in slechte staat voor een te hoge prijs verkocht werden. Dit gebeurde eerst in de wijken Lombok en Pijlsweerd. Hier bouwden de gastarbeiders als familie een bestaan op.

Meer lezen?

• De website van 50 jaar gastarbeiders in Utrecht. Hier kunt u in verschillende talen lezen over en kijken naar persoonlijke verhalen van (familie van) de gastarbeiders uit de jaren 60 en 70.
• Atlas Cultureel Centrum vertelt over de geschiedenis van de eerste gastarbeiders door onder andere onderzoeken, tentoonstellingen, netwerkbijeenkomsten en educatieve en culturele programma’s.
• De emigratie generatie is een project waarbij kinderen tussen 10 en 14 jaar in kleine groepjes de migratieverhalen (uit de jaren ’60 en ’70) van opa’s en oma’s verzamelen.